اگر جزو مصرف کنندگان عسل هستید، تشخیص عسل طبیعی از تقلبی باید اهمیت زیادی برای شما داشته باشد. خواص عسل طبیعی و مرغوب آنقدر زیاد است که نمی‌توان و نباید آن را از برنامه غذایی خود حذف کرد. امروزه همراه با افزایش جمعیت، تقاضا برای این ماده غذایی نیز افزایش یافته است، ولی منابع تولید عسل طبیعی محدود هستند. در نتیجه، بسیاری از شرکت‌ها و تولید کنندگان از خلوص عسل تولیدی خود می‌کاهند تا با افزایش تولید بتوانند پاسخگوی تقاضای رو به افزایش مشتریان خود باشند. در این صورت، این شما هستید که باید با راهکارهای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی آشنا باشید تا بتوانید امنیت غذایی خود را تأمین کنید.
فهرست مطالب
اهمیت تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
مهم‌ترین دلیل استفاده از عسل، خواص ویژه‌ای است که این ماده غذایی طبیعی دارد. همچنین، اغلب افراد به منظور کمتر مصرف کردن مواد شیرینی مانند قند و شکر که می‌تواند مشکلاتی برای سلامت آنها ایجاد کند، عسل را جایگزین آنها می‌کنند، زیرا عسل نه تنها مضرات قند و شکر را ندارد، بلکه بسیار غنی و پرخاصیت است و برای سلامت بدن سودمند است. به همین دلیل، در صورتی که عسل مورد استفاده غیرطبیعی باشد، مصرف بیش‌ازحد آن می‌تواند همان مضرات و خطرات استفاده از قند و شکر را برای شما داشته باشد.
عسل طبیعی نه چربی دارد، نه کلسترول و نه سدیم، با این وجود، می‌تواند انرژی قابل توجهی در اختیار شما قرار دهد. این ماده مغذی آنقدر خاصیت دارد که به آن اکسیر حیات گفته می‌شود.
از جمله خواص تغذیه‌ای عسل طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش انرژی بدن: کربوهیدرات‌های موجود در عسل آن را تبدیل به منبعی مناسب از انرژی کرده است. گلوکزی که در عسل وجود دارد خیلی سریع جذب خون شده و انرژی فرد را افزایش می‌دهد.
- تقویت حافظه و افزایش عملکرد آن: آنتی اکسیدان‌هایی که در عسل طبیعی وجود دارند باعث بهبود حافظه فرد می‌شوند.
- رفع آلرژی: وجود مقدار کمی از گرده‌های گل در عسل آن را به یک واکسن طبیعی تبدیل کرده است. با وارد شدن گرده گل به بدن، بلافاصله آنتی بادی تولید شده و این آنتی بادی‌ها می‌توانند آلرژی را از بین ببرند.
- درمان آکنه: مواد جذب کننده رطوبت موجود در عسل طبیعی، با جذب رطوبت باعث از بین رفتن باکتری‌هایی که عامل آکنه هستند می‌شوند.
- درمان سرفه: پس از تغذیه با عسل، دیواره گلو به‌وسیله عسل پوشیده می‌شود. بدین ترتیب عصب‌های محافظ گلو تسکین پیدا کرده و گلودرد رفع می‌شود.
- درمان رفلاکس معده: عسل‌هایی همچون عسل آویشن، عسل گون و عسل کتیرا می‌توانند در درمان رفلاکس معده مؤثر باشند.
- درمان کم‌خونی
- درمان بی‌اشتهایی
- تثبیت میزان کلسیم بدن
تشخیص عسل طبیعی از تقلبی در آزمایشگاه
بهترین و دقیق‌ترین روش تشخیص عسل طبیعی مراجعه به آزمایشگاه مواد غذایی است. اما مراجعه به آزمایشگاه مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است و برای یک مصرف کننده عادی تقریباً امر غیرممکنی بوده و به صرفه نیست. اما روش‌های دیگری نیز وجود دارد که برخی از زنبورداران به مرور زمان به آنها دست یافته و در اختیار دیگران قرار داده‌اند و میتوانید به صورت شخصی در منزل انجام دهید.
تمامی این روش‌ها را به صورت کامل در ادامه توضیح خواهیم داد. ضمن اینکه به خاطر داشته باشید، برای رسیدن به یک نتیجه بهتر و دقیق‌تر، تنها از یکی از این روش‌ها استفاده نکنید و توصیه می‌شود که حداقل دو یا سه روش را امتحان کنید تا خطای تشخیصی کمتری داشته باشید. اما قبل از اینکه به روش‌های تشخیصی فردی بپردازیم، بهتر است ببینیم که در آزمایشگاه مواد غذایی چه فاکتورهایی برای تشخیص در نظر گرفته می‌شود.
فاکتورهای تشخیص عسل طبیعی
عسل طبیعی که توسط زنبور عسل و با استفاده از گل‌ها و گیاهان تولید می‌شود ویژگی‌های مشخصی دارد که آن را از عسل غیرطبیعی متمایز می‌کند. این فاکتورها را در جدول زیر ذکر کرده‌ایم:
| 10 فاکتور تشخیص عسل طبیعی | |
| فروکتوز | حداقل 30 درصد |
| گلوکز | 20 تا 35 درصد |
| نسبت فروکتوز به گلوکز | حداقل 0.9 |
| ساکارز | حداکثر 5 درصد |
| هیروکسی متیل فورفورال HMF | حداکثر 40 میلی‌گرم/کیلوگرم |
| قند احیاء کننده | حداقل 65 درصد |
| رطوبت | حداکثر 20 درصد |
| پرولین | حداقل 180 میلی‌گرم/کیلوگرم |
| فعالیت دیاستازی (کیفی) | مثبت |
| فعالیت دیاستازی (کمی) | حداقل 8 DN |
اگر بخواهیم مثالی برای شما بزنیم باید بگوییم که یکی از شاخص‌های مهم بین عسل تقلبی و عسل طبیعی، میزان ساکارز (قند موجود در عسل) است. شما میتوانید با استفاده از مقدار ساکارز که باید زیر 5 درصد باشد طبیعی بودن عسل را متوجه شوید. اگر مقدار ساکارز عسل بیشتر از 5 درصد بود، دلیل آن یا می‌تواند این باشد که زنبوردار از آب شکر برای تغذیه زنبور عسل استفاده کرده است و یا یک افزودنی به عسل اضافه شده است.
همچنین پرولین که اسید آمینه اصلی عسل است و میزان کافی آن در عسل می‌تواند به عنوان یک شاخص برای کیفیت عسل در نظر گرفته شود. اسیدهای آمینه موجود در عسل متأثر از میزان تغذیه زنبور از گرده گیاهان است. طبق جدول فوق، میزان پرولین عسل طبیعی باید 180 میلی‌گرم در کیلوگرم عسل باشد. در اینجا، برخلاف ساکارز، هر چه عدد بالاتر باشد نشانه این است که کیفیت عسل بالاتر و خلوص آن بهتر است. اگر عدد پرولین عسل 500 به بالا باشد می‌توان آن را یک عسل ایده آل در نظر گرفت.
در نظر داشته باشید که در مواردی حتی نتایج آزمایشگاه نیز قطعیتی ندارند زیرا برخی از عسل‌های طبیعی استانداردهایشان با دیگر عسل‌ها متفاوت است.
به عنوان مثال، طبق استاندارد جدول فوق ساکارز عسل طبیعی باید زیر 5 درصد باشد، در حالی که عسل کنار جزو استثناها بوده و ساکارز آن بالاتر از 5 درصد است. بنابراین، در مواردی برخی عسل‌ها ممکن است ساکارز بالای 5 درصد داشته باشند و در عین حال عسل طبیعی باشند. این موارد فقط به عنوان مثال ذکر شد و همان طور که در جدول بالا ملاحظه می‌کنید، فاکتورهای دیگری نیز در تشخیص عسل طبیعی مؤثر هستند.
با توجه به اینکه عسل در مناطق اقلیمی و آب‌وهوایی متفاوتی تولید می‌شود، در نتیجه تنوع این محصول بسیار گسترده است. به همین دلیل ممکن است برخی از عسل‌ها که در شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی خاصی تولید شده‌اند را نتوان مثلاً از طریق غلظت عسل، چسبندگی و یا شفافیت آن سنجید. در حقیقت، نتایج اینگونه سنجش‌ها همیشه صد در صدی نیست. در ادامه، تمام روش‌های مرسوم برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی را در اختیار شما قرار خواهیم داد تا به راحتی بتوانید شخصاً کیفیت اصل بودن عسل را تشخیص دهید. ما در یک نوشته به صورت مفصل همه چیز درباره زنبور عسل صحبت کردیم که اگر علاقه داشتید حتما میتوانید آن را مطالعه کنید تا با دنیای شگفت انگیز زنبورهای عسل آشنا شوید.
روش های خانگی تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
امروزه روش های بسیار زیاد خانگی برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی در منابع فارسی و خارجی وجود دارد که از نظر محققین حوزه صنعت غذا و دارو معتبر نیستند اما برای اینکه با تمام این روش ها آشنا شوید در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
1- تشخیص طبیعی بودن عسل از عطر و بو
اولین و بهترین روشی که می‌خواهیم به شما معرفی کنیم استفاده از آزمایش عطر و بو عسل است. در اینجا تفاوت بین عسل طبیعی و تقلبی استشمام عطر گل‌هایی است که عسل از آنها تولید شده است. هنگامی که شما درپوش ظرف عسل را باز می‌کنید باید رایحه خوشایند گل و گیاه عسل طبیعی را استشمام کنید. تنها در این صورت است که میتوانید اطمینان زیادی به طبیعی بودن عسل داشته باشید، زیرا عسل‌های تقلبی یا عسل‌های مصنوعی بو هیچ گل و گیاه خاصی را ندارند و در اغلب موارد فاقد هرگونه عطر و بویی هستند. همچنین با چشیدن عسل نیز میتوانید بوی گل و گیاه را در دهان خود احساس کنید. در این مورد هرچه حس بویایی شما قوی‌تر باشد، تشخیص شما نیز به همان میزان دقیق‌تر خواهد بود، که روش قابل اعتمادی نیست.
2- تشخیص عسل طبیعی از تقلبی با فریز کردن
دومین روشی که برای تشخیص عسل طبیعی از تقبلی استفاده می‌شود، فریز کردن عسل است. در این روش، شما باید عسل خریداری شده را به مدت دو ساعت یا کمی بیشتر در فریزر قرار دهید. اگر بعد از فریز شدن، عسل تغییر شکل داد و بعد از اینکه آن را به خارج از فریزر منتقل کردید و در دمای عادی قرار گرفت به حالت عادی بازنگشت، در این صورت عسل مورد نظر طبیعی نیست. فقط در صورتی که عسل بعد از فریز شدن تغییر حالت نداد و بعد از خارج کردن از فریزر و رسیدن به دمای محیط به حالت عادی بازگشت، میتوانید با احتمال زیادی مطمئن باشید که عسل طبیعی و با کیفیتی خریداری کرده‌اید؛ البته ما در مطلبی به صورت مفصل درباره آیا عسل طبیعی یخ می زند؟ صحبت کردیم که اگر علاقه داشتید می توانید آن را مطالعه کنید.
3- تست حرارت دادن
روش دیگر که میتوانید استفاده کنید، حرارت دادن به عسل است. برای این منظور، عسل را در ظرفی ریخته و بر روی شعله ملایم قرار دهید. پس از گرم شدن، عسل طبیعی به سرعت گلوله می‌شود و هیچ حبابی در آن تشکیل نمی‌شود. اما عسل غیرطبیعی به این دلیل که قند و آب اضافی دارد، تولید حباب می‌کند.
4- تست طعم و مزه
از دیگر روش‌های تشخیص کیفیت عسل، آزمایش طعم و مزه آن است. طعم و مزه عسل به منبع شهد آن بستگی دارد. طعم و مزه عسل های طبیعی با یکدیگر متفاوت هستند. عسل‌های صنعتی طعم نبات می‌دهند. در حالی که عسل های نیمه تغذیه ای مزه خاصی ندارند و فقط شیرین هستند.
5- تست آب سرد
اگر مقداری عسل طبیعی را در یک لیوان با آب ولرم بریزید، بدون اینکه در آب حل شود به ته لیوان می‌رود. در مقابل، عسل تقلبی بلافاصله در آب حل شده و ته‌نشین نخواهد شد.
تشخیص عسل طبیعی براساس غلظت آن
یکی دیگر از روش‌های تشخیص عسل طبیعی از عسل غیرطبیعی، میزان غلظت آن است. رطوبت و آب موجود در عسل طبیعی حداکثر 20 درصد است. اما از آنجایی که عوامل مختلفی می‌تواند در غلظت عسل تأثیرگذار باشند، مانند فصل برداشت عسل (عسل‌هایی که در فصل بهار برداشت می‌شوند رقیق‌تر هستند) یا مدت زمانی که عسل نگهداری شده (هر چه عسل بیشتر نگهداری شود، به همان میزان رطوبت آن تبخیر شده و غلیظ‌تر می‌شود) و بسیاری موارد دیگر، این روش را نمی‌توان ملاک دقیقی برای تشخیص کیفیت عسل قرار داد.
تشخیص اصل بودن عسل از میزان شفافیت آن
میزان شفافیت عسل نیز می‌تواند در تشخیص اصل بودن آن به شما کمک کند. اگر یک شیشه عسل تقلبی را در دست بگیرید و به آن سوی آن نگاه کنید، به راحتی میتوانید اشیاء پشت شیشه را مشاهده کنید. ولی اگر محتویات شیشه عسل طبیعی باشد، دیدن اشیاء پشت آن غیرممکن است.
تشخیص کیفیت عسل با استفاده از نان تست
برای اینکه بتوانید با استفاده از نان تست کیفیت عسل را تشخیص دهید، کافیست مقداری از عسل را بر روی نان تست بمالید. اگر عسل طبیعی باشد، به همان حالت بر روی نان باقی خواهد ماند. ولی اگر عسل تقبلی باشد، به دلیل رطوبت زیادی که دارد جذب نان شده و آن را خیس می‌کند.
استفاده از کاغذ در تشخیص اصل بودن عسل
مقداری عسل را بر روی یک تکه کاغذ بریزید. اگر عسل طبیعی باشد، کاغذ نمی‌تواند آن را به خود جذب کند. اما اگر عسل تقلبی باشد، بلافاصله جذب کاغذ خواهد شد.
نقش قیمت عسل در تشخیص کیفیت آن
تولید عسل طبیعی نیاز به زمان و زحمت فراوان دارد. به همین دلیل قیمت نهایی آن گران خواهد بود. عسل‌ها براساس کیفیت‌شان قیمت‌گذاری می‌شوند. بنابراین، توقع نداشته باشید که بتوانید عسل واقعاً طبیعی و باکیفیت را با قیمتی ارزان تهیه کنید.
تشخیص عسل طبیعی با مشاهده رس بستن
رس بستن عسل یا رس زدن عسل یکی دیگر از راه‌های تشخیص عسل طبیعی است. زمانی که شما عسل را درون ظرفی می‌ریزید، اگر عسل طبیعی باشد، پس از گذشت مدتی رس در ته ظرف ایجاد می‌شود که اگر ظرف شما شیشه‌ای باشد به راحتی میتوانید آن را مشاهده کنید. از آنجایی که عسل طبیعی حاوی دیاستاز است، بعد از مدتی در ته ظرف ته‌نشین می‌شود. رس زدن باعث کدر شدن عسل می‌شود. برای تشخیص رس بستن با شکرک باید بگوییم که بلورهای عسل رس زده بسیار ریزتر از بلورهای عسل شکرک‌زده است.
شکرک در عسل
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که اگر عسل شکرک بزند تقلبی است، در صورتی که ایجاد شکرک در عسل یک فرآیند کاملاً طبیعی است. عوامل مختلفی همچون رطوبت، درجه حرارت محیط، دیاستاز، میزان گرده گل موجود در عسل و نوع پوشش گیاهی منطقه تولید عسل می‌توانند باعث کریستالیزه شدن و شکرک زدن آن شوند.
از آنجایی که مردم شکرک زدن عسل را به اشتباه نشان تقلبی بودن آن می‌دانند، در نتیجه زنبورداران و فروشندگان، عسل را حرارت می‌دهند تا مانع از رس بستن و شکرک زدن آن شوند و خوش‌رنگ‌تر به نظر برسد. اما باید بدانید که حرارت دادن عسل باعث می‌شود که بسیاری از خواص و آنزیم‌های آن از بین برود.
استفاده از شمع برای تست اصل بودن عسل
مقداری از عسل خریداری شده را به فتیله یک شمع بمالید تا کاملاً آغشته شود. اگر رطوبت عسل بیشتر از حد مجاز باشد (به آن آب اضافه کرده باشند) فتیله شمع با کبریت روشن نخواهد شد.
استفاده از کبریت برای تشخیص کیفیت عسل
اگر نوک گوگردی یک چوب کبریت را به عسل طبیعی آغشته کنید، باز هم قابل روشن شدن است. در حالی که اگر این کار را با عسل تقلبی انجام دهید، چوب کبریت را نمی‌توانید روشن کنید.
استفاده از سرکه برای آزمایش اصل بودن عسل
یکی دیگر از روش‌های تشخیص عسل تقلبی، آزمایش عسل با سرکه است. برای این منظور، مقداری آب و سرکه را در یک لیوان بریزید. سپس یک قاشق از عسل را به آن اضافه کنید. اگر ترکیب حاصله کف کرد، مشخص می‌شود که عسل خریداری شده خالص نیست.
روش تولید انواع عسل تقلبی
یکی از راه‌هایی که می‌تواند در تشخیص عسل طبیعی به شما کمک کند این است که با روش‌های تولید عسل تقلبی نیز آشنا باشید. در مجموع، عسل تقلبی یا غیرطبیعی به سه روش مختلف تولید می‌شود که در ادامه آنها را به شما معرفی خواهیم کرد.
روش اول: عسل تغذیه‌ای
روش تولید عسل تغذیه‌ای به این صورت است که در عین حالی که زنبورها از شهد گل‌ها و گیاهان برای تولید عسل استفاده می‌کنند، زنبوردار با قرار دادن انواع مواد مصنوعی مانند قند، شکر، شیره خرما و حتی شیرین کننده‌های صنعتی مانند ساخارین در نزدیکی کندوها زنبورها را تغذیه می‌کند. در چنین حالتی، زنبور با استفاده از این مواد مصنوعی عسل را تولید می‌کند، ولی منبع آن شهد طبیعی گل‌ها و گیاهان نیست.
دلیل استفاده از این روش به‌صرفه بودن آن برای زنبوردار است. در این حالت زنبور مسافت کمتری را طی کرده و سریع‌تر و بیشتر عسل می‌کند، در نتیجه تولید عسل افزایش می‌یابد.
قابل ذکر است که در برخی از فصل‌های سال که گل و گیاه در منطقه وجود ندارد، زنبوردار برای حفظ زنبورهای خود مجبور است که آنها را به روش مصنوعی تغذیه کند که امری بلامانع است. اما مشکل آنجایی است که این عسل به عنوان عسل طبیعی فروخته می‌شود. در حالی که استفاده از مواد مصنوعی باید فقط به منظور تغذیه زنبورها و زنده ماندن آنها در فصل سرما انجام شود.
روش دوم: عسل نیمه طبیعی یا مخلوط
روش تولید عسل مخلوط به این صورت است که زنبوردار به منظور افزایش حجم عسل تولیدی، آن را مستقیماً با مواد گلوکزی مانند قند و شکر و یا شیره میوه‌ها مخلوط کرده و به عنوان عسل طبیعی و خالص به فروش می‌رساند.
با توجه به اینکه مخلوط کردن عسل با هر نوع مواد خارجی (مخصوصاً اگر در ترکیبات آنها آب زیادی وجود داشته باشد)، باعث تخمیر و ترش شدن عسل می‌شود.
از آنجایی که خریدار به راحتی می‌تواند این ترش شدگی عسل را تشخیص دهد، درصد تولید عسل تقلبی با این روش بسیار کم است. ضمن اینکه با این عمل، همان مقدار عسل طبیعی نیز از بین خواهد رفت.
روش سوم: عسل صنعتی
روش تولید عسل صنعتی به این صورت است که با غلیظ کردن شیره برخی از میوه‌هایی مانند توت و خرما و حتی گاهی اوقات استفاده از ملاس چغندر عسل تقلبی تولید می‌شود. همچنین با حرارت دادن مواد گلوکزی مانند شربت قند همراه با مواد نشاسته‌ای برای قوام آمدن آن، عسل تقلبی تولید می‌کنند. در چنین مواردی گاهاً از برخی اسانس‌های شبیه به عسل برای ایجاد طعم و بو در آنها استفاده می‌شود تا طعم و بویی شبیه عسل طبیعی داشته باشند.
مواد مورد استفاده در تولید عسل تقلبی
از دیگر مواردی که می‌تواند در تشخیص عسل طبیعی از غیرطبیعی به شما کمک کند، شناخت مواد مورد استفاده در تولید عسل تقلبی است. در عسل تقلبی، مواد ارزان قیمت جایگزین عسل طبیعی و خالص می‌شود.
این عسل‌های تقلبی در بهترین حالت عاری از خاصیت و اثر درمانی هستند؛ و در بدترین حالت، آسیب‌های جدی به سلامت انسان وارد کرده و سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. ضمن اینکه به دلیل استفاده از مقدار زیادی شکر در عسل‌های تقلبی، آنها می‌توانند باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند دیابت در انسان شوند. موادی که در تولید عسل تقلبی استفاده می‌شوند از این قرار هستند:
- ملاس: شکر را آنقدر می‌جوشانند تا به شکل ماده‌ای چسبناک درآید. به این ماده ملاس گفته می‌شود. رنگ آن قهوه‌ای تیره است، در نتیجه عسل تولید شده با آن نیز تیره است. ضمن اینکه طعم این عسل شیرینی ناخوشایندی دارد.
- شربت اینورت: در مواقعی نیز این شربت که بسیار غلیظ و براق است و معمولاً از شکر تصفیه شده تولید می‌شود به عنوان عسل در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
- گلوکز مایع: از گلوکز مایع نیز برای تولید محصولاتی مانند عسل استفاده می‌شود.
- شربت برنج: شربت برنج نیز مورد استفاده بسیاری از کارخانه‌های تولید عسل قرار گرفته و سود سرشاری را نصیب آنها می‌کند.
- شربت ذرت: از آنجایی که شربت ذرت ترکیباتی شبیه به عسل دارد، بسیاری از برندهای معروف عسل در دنیا از این شربت برای تولید عسل تقلبی استفاده می‌کنند.
سخن آخر
در این مقاله هاچ لند ضمن توضیح اهمیت استفاده از عسل طبیعی و فاکتورهای دخیل در تشخیص عسل طبیعی، شما را با تمام روش‌های تشخیص عسل طبیعی از عسل غیرطبیعی و تقلبی آشنا کردیم. همچنین از روش تولید انواع عسل تقلبی و مواد مورد استفاده در تولید عسل صنعتی صحبت کردیم. در مجموع، تشخیص تقلبی بودن عسل چندان کار ساده‌ای نیست زیرا بسیاری از زنبورداران و فروشندگان عسل با افزودن موادی به عسل می‌توانند فاکتورهای آن را تغییر داده و مثلاً میزان ساکارز عسل تقلبی را کاهش داده و حتی آن را به صفر برسانند.
به همین منظور توصیه می‌شود که در هنگام سنجش اصل یا تقلبی بودن عسل تمام فاکتورهای دخیل در کیفیت عسل مورد بررسی قرار گیرد. به خاطر داشته باشید که هیچکدام از آزمایش‌های خانگی نمی‌توانند افزودنی‌ها به عسل را شناسایی کند. با این اوصاف، می‌توان گفت که بهترین و مطمئن‌ترین روش برای تهیه عسل طبیعی، خرید آن از فروشندگان مطمئن و آشنایان زنبورداری است که به آنها کاملاً اعتماد دارید و مطمئن هستید که مواد دیگری را با عسل مخلوط نمی‌کنند یا زنبورها را به صورت مصنوعی تغذیه نمی‌کنند.
با عرض ادب وتشکر بابت مقالتون من خیلی دوست داشتم بتونم به طور نسبی تشخیص اصل یا تقلبی عسل رو بلد باشم سپاس از شما
سپاس از توجه شما
بهترین روش برای اطمینان حاصل کردن از طبیعی بودن عسل خرید از فروشگاه های معتبر مانند هاچ لند است
با آرزوی سلامتی برای شما