عسل کوهستان یکی از بهترین و نادرترین عسل ها برای کاهش استرس، اختلالات سیستم غدد درون ریز، بیماری های قلبی عروقی و درمان بیماری های کلیه، کبد و معده مفید و موثر است. همچنین، این محصول به دفع نمک و سموم از بدن انسان کمک می کند. عسل کوهستان برای رفع تصلب شرایین مفید بوده و برای افراد مبتلا به بیماری های عصبی  به عنوان یک آرام بخش عمل می کند. علاوه بر این، شما می توانید برای بهبود عملکرد تیروئید از این نوع عسل استفاده کنید. محتوای بالای کاروتن و ویتامین A موجود در آن خواص درمانی دارد. این نوع عسل برای رفع گلودرد و سرماخوردگی توصیه شده و یک ضد عفونی کننده عالی برای دستگاه ادراری شناخته می شود. در همین راستا، در این مقاله هاچ لند به بررسی خواص عسل کوهستان، انواع آن و نکات مهم هنگام خرید عسل کوهستان می پردازیم.

عسل کوهستان چیست؟

عسل کوهستان نوعی عسل است که از زنبورهایی که در مناطق مرتفع (معمولاً بالای 3000 فوت تقریبا 914 متر) تغذیه می ‌کنند تهیه می ‌شود. در این مناطق کوهستانی طیف متنوعی از گل ‌ها و گیاهان وحشی وجود دارد که به این نوع عسل، طعم غنی و متفاوتی می دهند. شرایط اقلیمی منحصر به فرد از جمله هوای پاک و محیط های بکر نقش مهمی در تأثیرگذاری بر کیفیت و خواص عسل کوهستان دارند.

خرید عسل کوهستان به دلیل آنکه از شهد درختان و گیاهانی که خواص درمانی و دارویی دارند به دست می آید روز به روز افزایش یافته و یکی از بهترین و پرطرفدارترین انواع عسل در کشورهای مختلف محسوب می شود. این نوع عسل با نام های متعدد مانند (کوهی، چند گل و ساکولنت) عرضه می شود. دلیل این امر این است که در طول دوره تولید عسل کوهستان از اردیبهشت تا شهریور، زنبورها شهد یک گل مانند سیب یا مرکبات را جمع آوری نمی کنند بلکه زنبورها روی ده ها گل در محیط کوهستانی که کندوها قرار دارند می نشینند. بنابراین به عسل کوهستان عسل چند گل نیز می گویند.

ویژگی های عسل کوهستان

قبل از خرید عسل کوهستان بهتر است با ویژگی ها و مشخصات ظاهری آن آشنا باشید. این نوع عسل با توجه به نوع گلی که زنبورها در زمان خاصی از سال از آن شهد می گیرند و تنوع رنگ آن از دیگر عسل ها متمایز می شود. به عنوان مثال، اگر گل هایی که در مرتع زنبور عسل غالب هستند از نوع گل های تلخ باشند رنگ عسل می تواند قهوه ای تیره باشد. به همین شکل، هنگام خرید عسل کوهستان ممکن است انواع آن را به رنگ قهوه ای روشن، زرد یا نارنجی ببینید. در واقع، رنگ عسل بسته به مکان و زمان شهد دادن متفاوت است.

عسل کوهستان طعمی بسیار دلپذیر خاص و با کیفیت دارد. به دلایلی که در بالا ذکر شد ممکن است طعم آن از فصلی به فصل دیگر متفاوت باشد. علاوه بر این، در صورت عدم آلرژی به عسل و مواد موجود در ان همه اعضای خانواده می توانند با خرید عسل کوهستان از خواص آن بهره ببرند. این نوع عسل محصولی متفاوت برای کسانی است که به دنبال چیزی خاص و منحصر به فرد می گردند.

مشخصات عسل کوهستان

قبل از خرید عسل کوهستان بهتر است درباره رنگ، بافت و طعم و مزه آن اطلاعاتی داشته باشید تا هنگام خرید آن فریب نخورید. عسل کوهستان مشخصات زیر را دارد:

رنگ: بسته به منابع گلی که زنبورها شهد را از آن جمع‌آوری می‌کنند عسل کوهستانی طیف وسیعی از رنگ‌ ها از رنگ‌ طلایی روشن تا کهربایی تیره ‌تر را در بر میگیرد. این پالت رنگی متنوع نشان دهنده منشاء گیاهی متنوع موجود در مناطق کوهستانی است.

بافت: هنگام خرید عسل کوهستان دقت کنید که بافت آن به طور معمول صاف و کرمی بوده و طعم متفاوتی که دارد آن را از سایر انواع عسل متمایز می کند. قوام غلیظی دارد و در نتیجه برای پخش کردن روی نان تست یا ریختن روی دسرها عالی است.

طعم و مزه: یکی از بارزترین ویژگی های عسل کوهستان، طعم پیچیده و چند بعدی آن است. بسته به گیاهان و گل‌ های خاصی که زنبورها از آن تغذیه می‌کنند، عسل کوهستان ممکن است طعم شیرین یا قوی و خاکی با رایحه ‌های گلی، گیاهی یا حتی ادویه‌ ای داشته باشد.

رایحه: عسل کوهستان رایحه ای لذت بخش دارد که منعکس کننده بوی طبیعی مناظر کوهستانی است. این عطر می تواند از لطیف و بوی گل گرفته تا تند متفاوت باشد و احساس خوبی هنگام خرید و مصرف این عسل به شما بدهد.

شکرک زدن: عسل کوهستان به دلیل غلظت بالای گلوکز در مقایسه با سایر انواع عسل با سرعت بیشتری شکرک می زند. این فرآیند طبیعی بر کیفیت یا طعم عسل تأثیر نمی گذارد و می توان آن را با حرارت دادن ملایم عسل در ظرف حاوی آب معکوس کرد.

تفاوت عسل کوهستان با دیگر انواع عسل ها

عسل کوهستان کیفیت بسیار بالایی دارد که قابل مقایسه با عسل های دیگر نیست و حتی با عسل های طبیعی و ارگانیک فرق دارد. عسل تولید شده در دامنه های کوهستانی از این نظر با عسل های دیگر متفاوت است.

از تفاوت های عسل کوهستان با سایر عسل ها باید به طعم خاص عسل کوهستان اشاره کرد. در واقع طعم آن چیزی است که هیچ آزمایشگاهی نمی تواند آن را آزمایش کند و هیچ زبانی نمی تواند آن را توصیف کند. مثل این است که از کسی که تا به حال سیب ندیده یا نخورده است بخواهیم طعم و عطر سیب را توضیح دهد. با این توضیحات می توان گفت که عسل کوهستان یا عسل وحشی، یعنی عسلی که توسط زنبورهای وحشی به صورت خودجوش و بدون دخالت و تمایل انسان تولید می شود بسیار کمیاب بوده و به ندرت در بازار یافت می شود. در نتیجه، هنگام خرید عسل کوهستان وحشی باید دقت کنید که آن را از فروشگاه های معتبر مثل هاچ لند یا زنبورداران قابل اعتماد تهیه کنید.

خواص عسل کوهستان برای سلامتی

عسل کوهستان به دلیل خواص درمانی آن شهرت دارد. این محصول حاوی مواد غذایی، ویتامین ها و مواد معدنی است که به رفع برخی مشکلات و بیماری ها کمک می کند. برخی از این خواص عبارتند از تقویت سیستم ایمنی، تحریک بدن، کاهش اثرات سوختگی و متعادل کردن اسیدیته معده. با خرید عسل کوهستان می توانید از این مزایا و دیگر خواص عسل کوهستان که در ادامه به آن اشاره می کنیم بهره ببرید.

خواص آنتی اکسیدانی

عسل کوهستان سرشار از آنتی اکسیدان هایی مانند فلاونوئیدها و پلی فنول ها است که از بدن در برابر استرس اکسیداتیو و التهاب محافظت می کنند. این ترکیبات نقش کلیدی در حفظ سلامت کلی و کاهش خطر بیماری های مزمن دارند. در صورت خرید عسل کوهستان می توانید از این خاصیت بسیار مفید آن برای سلامتی بدن بهره ببرید.

تقویت سیستم ایمنی

خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی طبیعی عسل کوهستان آن را به یک محصول قوی برای تقویت سیستم ایمنی بدن تبدیل کرده است. مصرف منظم عسل می تواند به افزایش قدرت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری های رایج کمک کند. در صورتی که سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده است می توانید با خرید عسل کوهستان و استفاده از یک رژیم غذایی مناسب در کنار آن می توانید این مشکل را برطرف کنید.

حفظ سلامت دستگاه گوارش

عسل کوهستان به دلیل خواص تسکین دهنده آن برای دستگاه گوارشی معروف است. خواص آنزیمی و اثرات مفید آن بر فلور روده می تواند علائم سوء هاضمه، نفخ و یبوست را کاهش دهد.

رفع بیماری ‌های پوستی

ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در عسل کوهستان برای پیشگیری از بروز مشکلات پوستی پیشگیری مفید است. همچنین، این نوع محصول را می توان یک ماده مقوی برای کاهش علائم ناشی از بیماری ‌های پوستی به حساب آورد. علاوه بر این، عسل کوهستان خاصیت ضد باکتریایی و ضدعفونی کننده دارد و سرشار از آنتی اکسیدان است. به همین دلیل با خرید عسل کوهستان و تهیه ماسک از آن با مواد دیگر می توانید به کاهش علائمی چون چین و چروک ناشی از افزایش سن نیز کمک کنید. بنابراین، با خرید عسل کوهستان و مصرف منظم آن به صورت موضعی و خوراکی می ‌توانید پوستی سالم و شاداب داشته باشید.

خواص عسل کوهستان برای بانوان

زنان با خرید عسل کوهستان و مصرف منظم آن می توانند از خواص آن برای سلامتی بدن بهره ببرند. همچنین، این نوع عسل برای کاهش و رفع عفونت ‌های زنانه مفید و موثر است.

انواع عسل کوهستان

عسل کوهستان به دو نوع عسل وحشی کوهستان و عسل کوهستان موجود در کندو تقسیم می شود. اگرچه برخی تولیدکنندگان عسل کوهستان موجود در کندو مدعی هستند که این عسل با عسل وحشی کوهستان تفاوتی ندارد اما هر دوی آنها کمی با هم فرق دارند. برای مثال، انسان کندوها را دستکاری می کند اما عسل طبیعی و وحشی کوهستان بدون دخالت انسان تولید شده و نه تنها کمیاب ‌تر است بلکه قیمت بسیار بالاتری نسبت به عسل کندوهای زنبورداران دارد. عسل کوهستان درست مانند هر عسل طبیعی شکرک می زند اما زمان شکرک زدن این نوع عسل به نوع گلی که شهد از آن گرفته شده و میزان درجه حرارت محیط بستگی دارد.

در اکثر موارد، ساکارز موجود در عسل طبیعی کوهستان کمتر از ۵ درصد است. با این حال، باید این نکته را یادآوری کرد که ملاک طبیعی بودن عسل تنها به میزان ساکارز آن وابسته نیست. در ادامه به مناطقی که بیش از همه عسل های کوهستانی تولید می کنند اشاره می کنیم:

عسل طبیعی کوهستان سهند

مراغه یکی از اصلی ترین مراکز تهیه‌ عسل طبیعی کوهستان سهند است و با حدود ۱۷۰ هزار هکتار مربع اراضی ییلاقی در دامنه‌ کوه سهند، در زمینه تولید عسل در استان آذربایجان شرقی در جایگاه اول قرار دارد.

پوشش گیاهی این منطقه متنوع بوده و عسل‌ بیشتر در فصل پاییز تولید می شود. علاوه بر این، گیاهان دارویی زیادی در دامنه کوه سهند وجود دارند که کیفیت و خواص درمانی عسل تولیدی را افزایش می دهد. موم موجود در عسل سهند، بسیار نرم تر از حد معمول است. اصلی ترین انواع عسل کوهستانی تک گل در دامنه های سهند و آذربایجان شرفی عسل گون، عسل بابونه، عسل سیاه دانه، عسل اسطوخودوس و عسل آویشن هستند. عسل چندگل کوهستان سهند معمولا از شهد گل‌ های گون، آویشن و بابونه به دست می آید.

عسل خام و طبیعی کوهستان سبلان

بر اساس آمار سال 1397، استان اردبیل با تولید 4600 تن عسل کوهستانی در سال، رتبه چهارم تولید عسل در کشور را در دست داشته است. عسل خام حاصل از گیاهان و گل های کوهستان سبلان معمولا با موم یا بدون موم عرضه می ‌شوند. خرید عسل کوهستان سبلان که حاوی موم است به دلیل خواص درمانی آن بیشتر توصیه می شود. رنگ عسل های تولیدی کوهستان سبلان به دلیل پوشش گیاهی متنوع با یکدیگر متفاوت است.

از آنجایی از تنوع گیاهان و گل ها در فصل بهار بیش از فصل های دیگر سال است عسل چند گل یا چهل گیاه سبلان نیز در بهار عرضه می شود. این نوع عسل کوهستانی از شهد چندین گیاه و گل بدست می آید. در دامنه کوه سبلان، بیش از هر چیز گل ها و گیاهانی چون بابونه، آویشن، یونجه، قنقال، آفتابگردان، شبدر، گشنیز و اسپرس وجود دارد و از شهد آنها عسل تک گل تولید می شود.

عسل کوهستان‌ های کردستان و آذربایجان غربی

معروف ترین عسل‌ های کوهستانی کردستان، آلان، الوک و اورامان هستند. عسل کوهستان‌ های کردستان و آذربایجان غربی شامل عسل آویشن، عسل گون، عسل پونه، عسل بلوط و عسل سماق می شوند. عسل تنه درختی و صخره ای نیز در فصل پاییز از طبیعت بکر و مناطق مرزی آذربایجان غربی و کردستان بدست می آید.

عسل طبیعی کوه های لرستان

قبل از خرید عسل کوهستان باید دقت کنید که یکی  از عسل ‌های مشهور کوهستانی، عسل کوه های پرسک و گرین لرستان است که به دو صورت با موم و بدون موم تولید و عرضه می شود. پوشش گیاهان دارویی این منطقه گسترده بوده و چیزی حدود 75 گونه گیاه دارویی در کوهستان های لرستان رشد می کند. عسل تک گل گون و عسل آویشن بخش عمده عسل تولیدی در این منطقه است. معروفت ترین عسل های تک گلی که در این منطقه تولید می شوند عبارتند از: عسل گشنیز، عسل شبدر و عسل زول یا بوقناق.

در مجموع می توان گفت که عسل مناطق ذکر شده جزو بهترین عسل های کوهستانی ایران محسوب می شوند.

کاربرد های اصلی عسل کوهستان

قبل از خرید عسل کوهستان یا هر عسل دیگری باید بدانید که انواع عسل ها از نظر طعم، عطر و رنگ با یکدیگر تفاوت دارند. عسل کوهستان با توجه به انواع گرده ای که از آن تهیه می شود یکی از بهترین عسل های موجود در بازار است. این عسل منبع فوق العاده ای از تعدادی مواد مغذی مهم بوده و شامل ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها می شود. در واقع، مزایای متعدد آن برای سلامتی، عسل طبیعی کوهستان را به یک ماده غذایی محبوب برای تعدادی از صنایع تبدیل کرده است از جمله استفاده روزافزون از آن در صنعت مکمل های غذایی.

امروزه بیشتر مصرف کنندگان، مواد غذایی طبیعی را به عنوان بخشی از رژیم غذایی و مکمل در نظر گرفته و آن را به مصرف دارو ترجیح می دهند. از همین رو، تعداد زیادی از شرکت ها در تلاش هستند تا تولیدات خود را با نیازهای مصرف کنندگان تطبیق دهند.

با توجه به خواص عسل کوهستانی که در بالا به آن اشاره کردیم و همچنین طعم شیرین و رایحه های دلپذیر، این ماده غذایی پرخاصیت، توجه شرکت ها و صنایع و همچنین مصرف کنندگان را به فواید عسل جلب کرده است.

رشد بازار این محصول به نوبه خود در مقیاس فعلی و پیش ‌بینی ‌شده بازار عسل جهانی منعکس شده است. بر اساس تحقیقات گراند ویو، ارزش آن در سال 2021 به 8.58 میلیارد دلار رسید و انتظار می ‌رود در دهه آینده تا  5.2 درصد نرخ رشد سالانه مرکب افزایش یابد.

از کاربردهای خرید عسل کوهستان می توان به ارزش بالای آن به عنوان شیرین کننده طبیعی به دلیل طعم فوق العاده و تنوع معطر آن اشاره کرد. دیگر کاربرد آن ترکیب کردن آن با گیاهان دارویی برای تولید محصولات دارویی جهت رفع و کاهش علائم آنفولانزا و سرماخوردگی است.

قیمت خرید عسل کوهستان

در صورتی که قصد خرید عسل کوهستان را دارید بهتر است به خاطر داشته باشید که عسل کوهستان با قیمت بسیار پایین نشان دهنده طبیعی نبودن و عدم کیفیت بالای آن است. این نوع عسل در مقایسه با برخی عسل های دیگر قیمت بالاتری دارد. البته نوع عسل نیز ممکن است بر قیمت خرید عسل کوهستان اثر بگذارد. با این حال، قیمت عسل کوهستان به ازای هر کیلوگرم بین 580 تا 1 میلیون تومان است. لازم به ذکر است که هنگام خرید عسل کوهستان طبیعی بهتر است به رنگ، ظاهر و مشخصات آن دقت کنید.

سخن آخر

عسل کوهستان یکی از عسل های مرغوب و کمیابی است که در ارتفاعات سردسیر و دامنه کوه ها یافت می‌ شود. این عسل ویژگی ها و مشخصات خاصی داشته و خواص زیادی برای بدن دارد و به درمان بیماری ‌ها کمک می کند. در مناطق مختلفی از ایران از جمله سبلان، کردستان، آذربایجان غربی و بسیاری نقاط دیگر عسل کوهستانی تولید می شود. عسل کوهستان در صنایع غذایی و دارویی نیز به کار می رود. با خرید عسل کوهستان می توانید مواد مغذی موجود در آن برای حفظ و بهبود سلامتی خود بهره مند شوید.