عسل اقاقیا به وسیله زنبورهایی تولید می شود که گل های درخت اقاقیای بومی آمریکای شمالی و اروپا را گرده افشانی می کنند. عسل اقاقیا یکی از محبوب ترین انواع عسل است. خواص عسل اقاقیا به محتوای آنتی اکسیدانی بالای آن نسبت داده می شود. به دلیل طعم ملایم و بوی خنثی و فعالیت آنتی اکسیدانی قوی عسل اقاقیا از آن در بخش صنایع دارویی و مکمل های غذایی نهایت استفاده را می برند. این نوع عسل، غذاها را بدون تغییر طعم طبیعی آنها شیرین می کند. در همین راستا، در این مقاله قصد داریم به بررسی ارزش غذایی، خواص عسل اقاقیا، نحوه مصرف آن کاربردها و مضرات احتمالی آن بپردازیم.
فهرست مطالب
تاریخچه درخت اقاقیا
گل اقاقیا با نام علمی Robinia Pseudoancia از خانواده Fabaceae است. این درختان با تاج های بزرگ و شاخه های بلند بوی بسیار تندی دارند. ارتفاع متوسط آنها بین 5 تا 10 متر بوده و ارتفاع آنها به 15 تا 25 متر نیز می رسد.
گل های این گیاه پنج گلبرگ کوچک داشته و در بسیاری از موارد نیمی از گل ها در دل گلبرگ ها پنهان می شوند. رنگ این گل ها زرد است اما بسته به گونه مورد نظر، رنگ ممکن است متفاوت باشد.
بیش از 1300 گونه مختلف اقاقیا وجود دارد. بیشتر آنها در استرالیا و رومانی رشد می کنند. به همین ترتیب، گل های درخت اقاقیا را می توان در مناطق گرمسیری و معتدل در کشورهایی مانند اروپا، آفریقا یا جنوب آسیا نیز یافت. درخت اقاقیا بین 25 تا 30 سال عمر می کند.
حقیقت این است که این عسل در کشورهای اروپای شرقی بسیار محبوب است. ولچا در کشور رومانی یکی از شهرهای اصلی تولید کننده عسل اقاقیا محسوب می شود. کشورهایی مانند چین، بلغارستان، اوکراین، لهستان، رومانی و مجارستان نیز در تولید عسل اقاقیا پیشتاز هستند.
عسل اقاقیا چیست؟
عسل اقاقیا از شهد گل اقاقیا به دست می آید. این عسل منحصر به فرد معمولا با برچسب عسل اقاقیا در اروپا فروخته شده اما معمولاً با نام عسل اقاقیای امریکایی در ایالات متحده یافت می شود.
این نوع عسل در مقایسه با عسل طبیعی معمولی رنگ کهربایی بسیار روشن تری داشته و تقریباً شفاف به نظر می رسد. عطری شبیه گل و طعمی شیرین و ملایم دارد. از ویژگی ها و خواص عسل اقاقیا در مقایسه با عسل های دیگر این است که برای مدت طولانی تری مایع باقی مانده و بسیار دیرتر از عسل طبیعی معمولی شکرک می زند (که احتمالا به دلیل محتوای فروکتوز بالاتر آن است). از آنجایی که این نوع عسل دیرتر شکرک زده و مایع باقی می ماند بسیار محبوب بوده و کمی گرانتر از انواع عسل های دیگر است.
ویژگی های ظاهری، مواد مغذی و ویتامین های عسل اقاقیا
عسل اقاقیا رنگ کهربایی روشن، تقریبا شفاف و بافتی صاف دارد. رایحه گلی و خنثی آن ماندگاری کمی داشته و دیرتر از انواع دیگر عسل ها شکرک می زند.
عسل اقاقیا یک جایگزین سالم برای شکر تصفیه شده است. این ماده غذایی سرشار از فروکتوز بوده و به دلیل طعم دلپذیر، برای شیرین کردن انواع محصولات مانند آب میوه، لبنیات و میوه ها بدون تغییر طعم ایده آل است. درست مانند عسل طبیعی، 1 قاشق غذاخوری (21 گرم)، عسل اقاقیا حدود 60 کالری و 17 گرم قند دارد. عسل اقاقیا شامل قندهای گلوکز، ساکارز و فروکتوز می شود اما فروکتوز رایج ترین نوع قند موجود در آن است. از نظر تغذیه ای، فاقد پروتئین، چربی یا فیبر بوده و حاوی مقادیر کمی از چندین ویتامین و مواد معدنی مانند ویتامین C و منیزیم است. یکی از خواص عسل اقاقیا به محتوای بالای ترکیبات گیاهی قدرتمندی مانند فلاونوئیدها در آن است که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند.
عسل اقاقیا دارای مواد مفید بسیاری مانند ویتامین ها، فنولیک ها، فلاونوئیدها و اسیدهای چرب است. ویتامین هایی که تاکنون یافت شده اند شامل ویتامین های A، C و E هستند.
علاوه بر فلاونوئیدهایی مانند کریزین، اسید p-هیدروکسی بنزوئیک، اسید سینامیک، اتیل استر 9-اکتادکانوئیک اسید-2-هیدروکسی-1-(هیدروکسی متیل) و غیره یافت شده است. برخی از ترکیبات دیگر از جمله 2-هیدروکسی پنتادکانون، هیدروفول اسید، 1،6-آنهیدرو-بتا-D-گلوکوفورانوز، 5-هیدروکسی متیل فورفورال، پیرازول-3-ون، پینوبانکسین، آپیژنین، پینوسمبرین، آاستین، اسید آبسیزیک، و فرو اسید نیز شناسایی شده اند. همچنین، برخی از اسیدهای آمینه مهم فیزیولوژیکی مانند آرژنین، اسید آسپارتیک، سیستئین، اسید گلوتامیک و پرولین در عسل اقاقیا وجود دارد. وجود این مواد ممکن است به طور قابل توجهی فعالیت بیولوژیکی احتمالی عسل اقاقیا را افزایش دهد.
خواص عسل اقاقیا
عسل اقاقیا فقط برای آشپزی کاربرد ندارد. علاوه بر خواص عسل طبیعی، مزایای منحصر به فرد خود را نیز دارد. در ادامه به برخی از خواص عسل اقاقیا برای سلامتی اشاره می کنیم.
1- خواص مراقبتی از پوست
از خواص عسل اقاقیا می توان به بهبود سلامت پوست اشاره کرد. در صورت استفاده از عسل اقاقیا و تهیه ماسک با آن در مدت زمان بسیار کوتاهی تفاوت محسوسی را احساس خواهید کرد. این محصول سرشار از آهن، پتاسیم، روی، کلسیم، مس و ویتامین C بوده که آنتی اکسیدانی هستند و چین و چروک، لک و جای زخم را کاهش می دهد. به دلیل خواص ضد باکتریایی قوی، عسل اقاقیا می تواند از پوست شما در برابر باکتری ها محافظت کرده و مشکلات پوستی رایج مانند آکنه را بهبود بخشد یا از آن جلوگیری کند. جالب اینجاست که برخی از کرم ها و لوسیون های تجاری ضد آکنه نیز حاوی عسل اقاقیا هستند، که ما در مقاله تاثیر عسل مانوکا برای آکنه و جوش به این موضوع پرداختیم که اگر علاقه داشتید می توانید آن را مطالعه کنید.
عسل اقاقیا یک مرطوب کننده طبیعی است که تهیه ماسک از آن و مصرف روزانه و منظم آن پوست را نرم و لطیف می کند. برای داشتن پوستی درخشان و سالم می توانید از صابون های حاوی عسل اقاقیا استفاده کنید.
2- بهبود گردش خون
این ماده غذایی در موارد زیادی برای بهبود گردش خون استفاده می شود. عسل اقاقیا، ماده ای مغذی است که از سلامت بدن محافظت کرده و جریان خون را در سراسر بدن افزایش می دهد. از دیگر خواص عسل اقاقیا می توان به توانایی آن در افزایش سطح تولید گلبول های قرمز، پلاکت ها و سایر سلول های خونی اشاره کرد. مصرف این عسل به خصوص به زنانی که سطح هموگلوبین آنها در طول چرخه قاعدگی کاهش می یابد توصیه می شود.
3- تقویت سیستم ایمنی
ترکیب آنتی اکسیدان ها و ترکیبات ضد باکتری موجود در عسل اقاقیا آن را به گزینه ای عالی برای تقویت سیستم ایمنی بدن تبدیل می کند. آنتی اکسیدان ها از بدن در برابر آسیب سلولی و ترکیبات ضد باکتریایی نیز از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند.
4- غنی از آنتی اکسیدان
عسل اقاقیا بسیاری از آنتی اکسیدان های ضروری بدن را تامین کرده که خواص زیادی برای سلامتی انسان به همراه دارند. آنتی اکسیدان ها از سلول های شما در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند. با گذشت زمان، آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد می تواند منجر به بیماری شود. فلاونوئیدها نوع اصلی آنتی اکسیدان های موجود در عسل اقاقیا هستند. یک رژیم غذایی غنی از فلاونوئیدها ممکن است خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله بیماری قلبی و انواع خاصی از سرطان را کاهش دهد.
اگرچه میزان فلاونوئیدهای موجود در این عسل فراوان نیست اما در آن بتا کاروتن، نوعی رنگدانه گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی قوی نیز وجود دارد. خوردن غذاها و مکمل های سرشار از بتاکاروتن با بهبود عملکرد مغز و سلامت پوست ارتباط دارد. یک مطالعه آزمایشگاهی درباره خواص عسل اقاقیا نشان داد که این محصول به طور موثری از گسترش سلول های سرطانی ریه جلوگیری می کند.
5- آنتی باکتریال طبیعی
بسیاری از خواص درمانی عسل اقاقیا به فعالیت ضد باکتریایی آن نسبت داده می شود. عسل حاوی اجزای مورد نیاز برای تولید و آزادسازی آهسته مقادیر کمی پراکسید هیدروژن است. پراکسید هیدروژن نوعی اسید است که با تجزیه دیواره سلولی باکتری ها را از بین می برد.
نتایج یک مطالعه درباره خواص عسل اقاقیا نشان می دهد که استفاده از آن برای از بین بردن استافیلوکوکوس اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا، دو نوع باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک، موثر است. محققان به این نتیجه رسیدند که سطوح بالای پراکسید هیدروژن، احتمالاً علت آن است.
6- بهبود زخم
از زمان های قدیم از عسل برای درمان زخم استفاده شده است. عسل اقاقیا به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی می تواند روند بهبود زخم را سرعت بخشیده و از ایجاد آلودگی و عفونت باکتریایی جلوگیری کند. علاوه بر این، عسل اقاقیا ناحیه زخم شده را مرطوب نگه داشته و در عین حال یک سد محافظ ایجاد می کند که هر دو می توانند به بهبود زخم کمک کنند. اثربخشی این روش قدیمی با مطالعات آزمایشگاهی و هم مطالعات حیوانی اثبات شده است. در نتیجه می توان گفت که یکی از خواص عسل اقاقیا این است که سرعت بهبود زخم را افزایش می دهد.
7- درمان آکنه
شواهد علمی محدودی درباره خواص عسل اقاقیا در مبارزه با آکنه وجود دارد. کرم ها و لوسیون های تجاری ضد آکنه حاوی مخلوطی از عسل اقاقیا و مواد اسیدی موجود هستند. به دلیل فعالیت ضد باکتریایی قوی، عسل اقاقیا می تواند از پوست شما در برابر باکتری ها محافظت کرده و باعث بهبود یا پیشگیری از بیماری های پوستی رایج مانند آکنه شود. در نهایت، برای تعیین اینکه آیا عسل اقاقیا یک درمان خانگی کارآمد در برابر آکنه است تحقیقات بیشتری باید انجام بگیرد.
8- بهبود سلامت قلب
به دلیل خواص آنتی اکسیدانی، عسل اقاقیا در پیشگیری از بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی و سرطان موثر است. رادیکال های آزاد را در بدن پیدا کرده و پیامدهای ناشی از استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد. یافته های یک تحقیق درباره خواص عسل اقاقیا نشان می دهد که این ماده مغذی ممکن است استرس اکسیداتیو در قلب، ریه و کلیه موش های صحرایی ویستار را بهبود ببخشد. هم این محصول سلامت قلب را بهبود بخشیده و برای گنجاندن در رژیم غذایی افراد مبتلا به مشکلات مربوط به ایسکمی، تاکی کاردی یا سایر اختلالات ریتم قلب مفید است.
9- بهبود مشکلات گوارشی
یکی از مهم ترین خواص عسل اقاقیا این است که نه تنها هضم غذا را تحریک می کند بلکه کبد را تمیز کرده، حرکت روده را تنظیم نموده و سیستم گردش خون را تقویت می کند. برخلاف سایر عسل ها که عمدتاً برای برای درمان سرماخوردگی به کار می روند، عسل اقاقیا در درجه اول سلامت سیستم گوارشی را بهبود می بخشد. همچنین، این ماده مغذی تأثیر مثبتی بر متابولیسم دارد، فرآیند هضم را تنظیم کرده و از یبوست جلوگیری می کند.
10- بهبود یبوست
واقعیت این است که عسل اقاقیا خواص ملین متعددی داشته و با مصرف آن می توان التهابات روده را کاهش داده و کبد را سم زدایی کرد. مصرف آن برای بهره بردن از خواص عسل اقاقیا و درمان التهاب ناشی از کولیت، عادی سازی حرکات روده و تنظیم حرکت روده توصیه می شود.
11- کاهش وزن
گنجاندن عسل اقاقیا به رژیم غذایی راهی برای کاهش وزن به روشی سالم است. با مصرف عسل، بیشتر از قبل احساس سیری می کنید. بنابراین جایگزینی برای مصرف شیرینی های دیگری است که محتوای قند بالایی دارند. به همین دلیل، برای همه کسانی که می‌خواهند از طریق رژیم های غذایی محدود وزن کم کنند، ایده‌آل خواهد بود. بسیاری از افراد از عسل اقاقیا برای کاهش وزن استفاده نموده و آن را با شیر یا آب ترکیب می کنند. هنگامی که معده شما پر است از خوردن میان وعده های اضافی اجتناب می کنید. علاوه بر این، عسل اقاقیا فرآیند متابولیسم را تحریک کرده و سرعت کاهش وزن را افزایش می دهد که در مقاله فواید و خواص عسل برای لاغری به این موضوع اشاره کردیم و در صورت نیاز و علاقه می توانید آن را مطالعه کنید.
12- کنترل قند خون
یکی از دیگر خواص عسل اقاقیا این است که به دلیل شاخص گلیسمی پایین، در مقایسه با سایر شیرین کننده ها، کندتر جذب جریان خون شده و آن را به گزینه ای مناسب برای کسانی تبدیل می کند که سطح قند خون خود را کنترل می‌کنند. منبع انرژی ثابتی را بدون ایجاد تغییر سریع در سطح قند خون فراهم می کند. عسل اقاقیا یک ماده غذایی ایده آل است و می توان آن را به رژیم های غذایی افراد دیابتی یا افرادی که نمی خواهند قندهای صنعتی مصرف کنند اضافه کرد. برای این کار می توانید قبل از ورزش یک یا دو قاشق غذاخوری عسل را همراه با آجیل یا نان سبوس دار مصرف کنید.
جایگزینی برای شکر
25 گرم عسل حاوی 43 درصد فروکتوز، 21 درصد کربوهیدرات، 7 درصد بار گلیسمی و 32 درصد شاخص گلیسمی است. برای شیرین کردن چای، وافل، تهیه کیک، کلوچه و پنکیک می توانید به جای شکر یا شیرین کننده های مصنوعی از عسل اقاقیا استفاده کنید. یکی از خواص عسل اقاقیا این است که حاوی قندهای طبیعی بوده و بسیار سالم تر و مغذی تر است. علاوه بر این، به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها و آنزیم های خاص موجود در آن راحت تر می توان آن را هضم کرد. اگرچه این نوع عسل برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مناسب است اما قبل از مصرف آن بهتر است با پزشک خود صحبت کنید.
عوارض استفاده از عسل اقاقیا
مصرف عسل اقاقیا برای اکثر افراد خطری ندارد. با این حال، برخی گروه های جمعیتی لازم است مصرف عسل اقاقیا را محدود کرده و یا از استفاده از آن خودداری کنند. این گروه ها عبارتند از:
- نوزادان: به دلیل خطر بوتولیسم (یک بیماری نادر ناشی از غذا) دادن هیچ نوع عسلی به نوزادان زیر یک سال توصیه نمی شود.
- افراد دیابتی: اگرچه شواهد مختلفی درباره خواص عسل برای دیابت وجود دارد اما همه عسل ها سرشار از قند طبیعی هستند. عسل اقاقیا باید در حد اعتدال مصرف شود؛ زیرا ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد.
- کسانی که به زنبور عسل یا عسل حساسیت دارند: اگر به عسل طبیعی یا زنبورهای عسل حساسیت دارید ممکن است با خوردن یا استفاده موضعی از عسل اقاقیا دچار واکنش آلرژیک شوید.
علاوه بر این، با وجود خواص عسل اقاقیا برای سلامتی باید به خاطر داشته باشید که این محصول همانند هر شیرین کننده دیگری به دلیل محتوای کالری و قند بالا باید در حد اعتدال مصرف شود. مصرف بیش از حد از هر نوع شیرین کننده ممکن است به افزایش وزن، افزایش سطح قند خون و تأثیر منفی کلی بر سلامت شما منجر شود.
سخن آخر
عسل اقاقیا یکی از بهترین و محبوب ترین عسل های طبیعی موجود در بازار است و با رنگ کهربایی روشن و رایحه ای خنثی از دیگر عسل ها متمایز می شود. این عسل بسیار دیر شکرک می زند و حاوی مواد معدنی، ویتامین ها و فلانوئیدها است که برای بدن مفید هستند. خواص عسل اقاقیا فراون بوده و با مصرف آن می توان از مزایایی چون تقویت سیستم ایمنی، بهبود گردش خون، درمان آکنه، رفع یبوست، کاهش وزن و … بهره برد. عسل اقاقیا جایگزین سالم تر و بهتری برای شکر و قندهای مصنوعی است. اما در صورت آلرژی داشتن یا هرگونه حساسیت به زنبورهای عسل، گرده گل و … باید از مصرف آن پرهیز کرد. در نهایت، همانطور که همیشه اشاره کرده ایم عسل اقاقیا را نباید به کودکان زیر یک سال داد و افراد دیابتی نیز باید به مقدار کم از آن استفاده کنند.
سلام من حتما تو پختن کیک از عسل اقاقیا استفاده میکنم متشکرم.
سلام ثمین عزیز سپاس از به اشتراک گذاری نظرتون
با آرزوی بهترین ها برای شما دوست عزیز
سلام چقدر عالی که برای لاغری خوبه.
سلام ژیلا عزیز
با آرزوی بهترین ها برای شما دوست عزیز
ممنون که عسلی رو معرفی کردید که برا دیابتیها بهتره مقاله بی نظیر بود.
سلام حامد عزیز بسیار سپاسگذارم از اینکه نظرتون را با ما به اشتراک گذاشتید.
با آرزوی صحت و سلامتی برای شما دوست عزیز
برا دخترایی که خونریزی زیاد دارن خوبه این عسلو شما دارین ممنون میشم راهنمایی کنین؟
سلام بهاره عزیز هیچ شواهد علمی قطعی وجود ندارد که نشان دهد عسل اقاقیا به طور خاص می‌تواند خونریزی زیاد قاعدگی (یا منوراژی) را کاهش دهد. درمان خونریزی زیاد قاعدگی باید توسط پزشک انجام شود و بسته به علت آن ممکن است نیاز به درمان‌های خاصی داشته باشد. مصرف عسل اقاقیا ممکن است به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم مفید باشد، اما نباید به عنوان جایگزینی برای درمان‌های پزشکی استفاده شود.
با آرزوی بهترین ها برای شما دوست عزیز