در برخی کشورها از نیش و زهر زنبور عسل برای درمان بیماری هایی مانند آرتروز، روماتیسم، نقرس و بسیاری از بیماری های مفصلی دردناک استفاده می شود. اخیراً در کشورهای غربی توجهات به سوی تحقیق درباره اثرات زهر و نیش زنبور عسل بر بیماری های تخریب‌کننده عصبی مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، ALS و مولتیپل اسکلروزیس (MS) جلب شده است. آنزیم «هیالورونیداز» موجود در نیش زنبور عسل بافت اسکار روی غلاف میلین را برطرف کرده و انتقال سیناپسی را بهبود می بخشد. از دیگر فواید درمان ام اس با زهر زنبور عسل می توان به بهبود گردش خون، کنترل بهتر مثانه، خستگی کمتر و احساس سرزندگی اشاره کرد.
بسیاری از بیماری های دیگر با استفاده از زهر زنبور عسل درمان شده اند از جمله آسم، PMT، ناتوانی جنسی مردانه، پسوریازیس، صرع، ME، افسردگی و برخی از انواع سرطان. نیش زنبور عسل برای مدت طولانی در طب شرقی مورد استفاده قرار گرفته و تمام متون خاص نشان می دهند که نیش زنبور در برابر واکنش های التهابی مرتبط با آرتریت و سایر بیماری های التهابی نقش ضد التهابی یا ضد درد ایفا می کند. به تازگی، اثر استفاده از زهر زنبور عسل برای درمان بررسی شده که در ادامه به بررسی نتایج این تحقیقات و خواص زهر زنبور عسل برای ام اس MS می پردازیم تا بدانیم که زنبورها علاوه بر اینکه با تولید عسل طبیعی فواید و خواص زیادی را به جهان هستی اضافه کرده‌اند با استفاده از نیش آنها نیز می توانیم بیماری های متفاوتی را درمان کنیم.
خواص نیش زنبور عسل برای درمان ام اس
محققان معتقدند که در روش درمان ام اس با زهر زنبور عسل از بدن خود بیمار برای کاهش التهاب استفاده می شود. بر این اساس، چون نیش زنبور باعث التهاب می شود، بدن واکنش ضد التهابی به آن نشان می دهد. احتمالاً، این کار به منظور کاهش التهاب در سایر قسمت های بدن مانند مغز و نخاع ( جایی که سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا به ام اس به غلاف محافظ میلین که در اطراف رشته های عصبی قرار دارند حمله می کند) انجام می شود.
ام اس MS چیست؟
ام اس یک اختلال خود ایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد. به عبارتی دیگر، یک بیماری التهابی است که در آن پوشش های مجزای سلول های عصبی در مغز و نخاع آسیب می بینند. این بیماری، جریان اطلاعات داخل مغز و بین مغز و بدن را مختل می کند. به این معنی که ارتباط مغز با بدن متوقف شده یا حتی بخش هایی از مغز، ارتباط بین آنها را متوقف می کند. این مسئله منجر به طیف گسترده ای از علائم و نشانه ها از جمله مشکلات جسمی، ذهنی و گاهی اوقات روانپزشکی می شود. در نتیجه می توان گفت که بیماری ام اس بر عملکرد کل بدن تأثیر می گذارد.
علت بیماری ام اس
دانشمندان به طور قطعی نمی دانند که علت بیماری ام اس چیست. آنها معتقدند ترکیبی از عوامل باعث ایجاد ام اس می شود. بر اساس مطالعات، یک محرک محیطی ممکن است در افراد خاصی که ترکیب خاصی از ژن ها را دارند باعث ام اس شود. ژن ها حامل ویژگی هایی هستند که افراد از والدین خود دریافت می کنند.
گزینه های درمانی بیماری ام اس
گزینه های درمانی برای ام اس عود کننده _ فروکش کننده شامل داروهای تزریقی، خوراکی و تزریقی می شود. درمان های تزریقی عبارتند از: داروهای اینترفرون بتا. این داروها در گذشته بیشترین داروهای تجویز شده برای درمان ام اس بوده اند.
درمان های جایگزین برای بیماری ام اس MS
بیش از 50 درصد افراد مبتلا به ام اس از درمان های جایگزین استفاده می کنند. درمان های جایگزین شامل موارد زیر می شود:
- رژیم ها و مکمل های غذایی مناسب
- مصرف ویتامین دی
- استفاده از تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا
- داروهای گیاهی (از جمله ماری جوانای طبی)،
- درمان با اکسیژن هایپربریک
- درمان عفونت با کرم قلابدار
- رفلکسولوژی و طب سوزنی
- درمان ام اس با زهر زنبور عسل
آشنایی با نیش و زهر زنبور عسل
در نیش و زهر زنبور عسل اجزایی وجود دارد که هر یک اثر خاصی بر بدن دارند. مهمترین اجزایی که که در درمان ام اس با زهر زنبور عسل نقش دارند عبارتند از:
ملیتین
- ایجاد انیش و خارش در زهر زنبور عسل
- دارای خواص آنتی باکتریال و سیتوتوکسیک قوی است.
- علائم التهاب را از طریق ترشح هیستامین ایجاد می کند.
- هیپوفیز را تحریک نموده تا ACTH آزاد کند. علاوه بر این، غدد فوق کلیوی را برای تولید کورتیزول، بخشی از پاسخ درمانی خود بدن شما تحریک می کند.
- زمانی که ملیتین روی موش های مبتلا به آرتروز آزمایش شد به عنوان یک عامل ضد التهابی 100 برابر قوی تر از هیدروکورتیزول بود.
پپتید گرانول زدای ماست سل
- منجر به آزاد شدن هیستامین می شود که علائم التهاب را ایجاد می کند (تورم، خارش، قرمزی،
- گرما).
- قوی ترین علت تشنجی است که در زمان تزریق به مغز انسان شناخته شده است.
- حافظه کوتاه مدت را در موش ها افزایش می دهد.
آپامین
- کانال های K+ وابسته به Ca2+ را مسدود می کند.
- انتقال سیناپسی طولانی مدت را افزایش می دهد.
- مدت زمان پتانسیل عمل عصب را کوتاه می کند.
هیالورونیداز
ماده ای به نام اسید هیالورونیک که سلول ها را به هم متصل می کند شل کرده و در نتیجه امکان نفوذ به بافت یا فضای خارج سلولی را افزایش می دهد. این اتفاق انتقال مواد درمانی و حذف مواد زائد یا سمی از یک منطقه آسیب دیده را تسهیل می کند.
دوپامین (انتقال دهنده عصبی)
یک انتقال دهنده عصبی که فعالیت حرکتی را افزایش می دهد. این نقص در بیماران پارکینسونی و در بیماران روان پریشی که با داروهای اعصاب درمان می شوند بیش از حد وجود دارد. دوپامین به همراه سروتونین و سایر کاتکول آمین ها نقش اساسی در درمان افسردگی اساسی ایفا می کنند.
آدولاپین (انتقال دهنده عصبی)
اثر ضد درد دارد.
اثربخشی درمان نیش زنبور عسل برای درمان ام اس MS
درمان ام اس با زهر زنبور عسل به صورت محدود مورد مطالعه قرار گرفته است. در چند مطالعه به منظور بررسی اثر درمان با زهر زنبور عسل از موش هایی استفاده کردند که آنسفالومیلیت خودایمنی تجربی (EAE) داشتند. این بیماری شبیه ام اس است. این درمان نه تنها هیچ فایده‌ای نداشت، بلکه علائم برخی از موش هایی که نیش زنبور را دریافت کرده بودند شدیدتر شد.
علاوه بر این، مطالعه ای در هلند بر روی 24 فرد مبتلا به ام اس عود کننده_ فروکش کننده یا MS پیشرونده ثانویه انجام شد. در حالی که افراد بیمار به خوبی نیش زنبور عسل را تحمل کردند، هیچ اثر مفیدی در MRI مشاهده نشد. شرکت کنندگان همچنین هیچ بهبودی در ناتوانی، خستگی یا کیفیت زندگی خود مشاهده نکردند. علیرغم کمبود شواهد علمی، درمان ام اس با زهر زنبور عسل توسط برخی از افراد مبتلا به ام اس (افزایش ثبات و همچنین کاهش خستگی و اسپاسم که از علائم شایع ام اس است) گزارش شده است.
عوارض و خطرات نیش زنبور برای درمان ام اس
درد یکی از بزرگترین معایب درمان ام اس با زهر زنبور عسل است. علاوه بر درد ناشی از نیش 40 زنبور عسل، اکثر افراد درجاتی از تورم و قرمزی را در محل نیش تجربه می کنند. این تورم و درد به طور کلی با استفاده از یخ قبل و بعد از گزش قابل کاهش است. سایر عوارض جانبی که به دلیل درمان ام اس با زهر زنبور عسل گزارش شده است عبارتند از:
- خارش
- کهیر
- اضطراب
- سرفه
- سردرد
- کاهش اشتها
- زرد شدن قسمت سفید چشم (یرقان)
- درد شدید در شانه چپ و بازو و دیواره قفسه سینه
- ضعف عضلانی بازو و دست چپ
در مواردی نادر، عوارض بسیار جدی و شدید زیر نیز گزارش شده است:
مرگ
درمان ام اس با زهر زنبور عسل ممکن است پیامدهای خطرناکی هم داشته باشد. تعداد کمی از مردم (کمتر از 100 نفر) هر ساله در اثر واکنش به نیش زنبور عسل می میرند. این مرگ و میرها می تواند به دلیل آنافیلاکسی (واکنش های آلرژیک شدید) یا حملات قلبی ناشی از یک واکنش آلرژیک خفیف همراه با عوامل دیگری مانند کم آبی بدن یا یک بیماری قلبی باشد. در صورت بروز واکنش آلرژیک، مهم است که یک دستگاه تزریق خودکار Epi-Pen در دسترس باشد.
نوریت اپتیک (التهاب عصب بینایی)
در صورتی که نیش زنبور روی یا نزدیک ناحیه چشم از جمله ناحیه شقیقه یا ناحیه ابرو باشد، التهاب عصب بینایی (نوریت اپتیک) ممکن است در افراد رخ دهد (صرف نظر از اینکه مبتلا به ام اس هستند یا نه). به همین دلیل باید از اعمال نیش زنبورها در این ناحیه بپرهیزید.
آنسفالومیلیت منتشر حاد
این بیماری شکل نادری از التهاب سیستم عصبی مرکزی بوده و بسیار شبیه به التهابی است که در ام اس رخ می دهد.
البته ما در یک مطلب جداگانه به صورت کامل و جامع به بررسی عوارض نیش زنبور عسل پرداختیم که اگر علاقه داشتید می‌توانید آن را مطالعه کنید.
سخن آخر
درمان ام اس با زهر زنبور عسل را می توان جایگزین موثری برای کنترل این بیماری محسوب کرد. درمان را می توان با زهر زنبورهای زنده یا با محلول تزریقی انجام داد، اما این کار باید با پروتکل تغذیه ای مناسب همراه بوده و دستورالعمل های درمانی رعایت شود.
چند نکته مهم که باید به خاطر داشته باشید این است که درمان ام اس با زهر زنبور عسل، یک درمان مکمل است، به این معنی که نباید به عنوان جایگزینی برای درمان های اصلاح کننده بیماری استفاده شود.
ثانیاً، در حال حاضر، شواهد قوی کافی درباره اثربخشی زهر زنبور عسل در درمان ام اس وجود ندارد (هیچ مطالعه طولانی مدتی وجود ندارد). به عبارت دیگر، مطالعات بالینی بیشتری برای شناخت واقعی مزایای آن برای MS مورد نیاز است. علاوه بر این، این روش درمانی عوارضی به دنبال دارد که ممکن است خفیف تا شدید و مرگبار باشند. بنابراین، قبل از استفاده از این روش درمانی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.